Partiler ve çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri Laikleşme Aşamaları

Ders Notu:
Halifeliğin kaldırılması ve önemi:
Halife.İslam Devletini din kurallarına göre yöneten devlet başkanıdır.
Saltanat kaldırılırken halkın henüz bu duruma hazır olmadığı düşünülerek,halifelik makamına dokunulmamıştır.Ancak halifeye de devlet işlerine karışmaması gerektiği hatırlatılmıştır.
Cumhuriyetin ilanı ile devlet başkanlığı sorunu çözümlenince halifenin bir rolü kalmadı.Ama Cumhuriyet karşıtları halifenin çevresinde toplanmaya başlayınca bu makam bir tehlike halini almaya başladı.Bu yüzden 3 Mart 1924 tarihinde Halifelik kaldırıldı ve tüm Osmanlı ailesinin yurt dışına çıkması kararlaştırıldı.

Sonuçları:
1-Laikliğe geçişin en önemli aşaması olmuştur.
2-Ulusal egemenlik daha da pekişmiştir.

Partiler Ve Çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri

Aynı veya benzer görüşe sahip insanların bir araya gelerek oluşturdukları teşkilata siyasi parti adı verilir.Cumhuriyet sisteminin işlemesi için en uygun ortam demokrasi ile sağlanacağından, Mustafa Kemal siyasi partilerin açılmasını ve bu partilerin ülkeyi iyi yönetmek konusunda yarış içinde olmasını istemiştir.

Cumhuriyet Halk Fırkası
9 Eylül 1923’te kurulmuştur.Türkiye Cumhuriyetinin ilk siyasi partisidir.Kurucusu;M. Kemal Atatürk’tür.6 Temel ilkeyi prensip edinmiştir.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Yapılan bazı inkılapların uygulanma şekli üzerinde anlaşmazlığa düşen Kurtuluş Savaşının lider kadrosu içindeki bazı milletvekilleri,yeni bir parti kurdular.Bu partinin başkanı Kazım Karabekir idi. Ancak bu partiye zaman içinde Cumhuriyet ve inkılap karşıtları sızdı ve……..

Şeyh Sait Ayaklanması
Dini kendine alet eden Şeyh Sait önderliğinde Diyarbakır çevresinde çıktı Kısasüredeyayıldı.
Asıl nedeni:Bu ayaklanmayı İngilizler destekliyordu,çünkü zengin petrol yataklarına sahip olan Musul ile Türkiyenin arasına bir Kürt devleti sokarak Musul’u almak istiyorlardı.
Sonuçları:
1-Doğu Anadolu bölgesinde bozulan huzuru sağlamak amacıyla “Takrir-i Sükun”yasası çıkarıldı.
2-İstiklal Mahkemeleri yeniden açıldı.
3-Terakkiperver Cumhuriyet Partisi kapatıldı.
4-Şeyh Sait ayaklanmasında başarılı olamayanlar M.Kemal’e suikast girişiminde bulunmuşlardır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası Ve Menemen Olayı
1930’da yine M.Kemal’in desteğiyle mevcut ekonomik sıkıntıya çözüm bulmak için kurulmuştur.Kurucusu:Fethi OKYAR’dır.
Ancak zaman içinde bu parti de cumhuriyet ve inkılap karşıtlarını bünyesinde barındırmaya başladı.Bu durum üzerine parti başkanı partisini kapattı.
Partinin kapatılması üzerine inkılap karşıtları,İzmir’in Menemen ilçesinde ayaklanma çıkardılar.Burada vatani görevini yapan teğmen Kubilay’ı şehit ettiler.Olaylar devam ederken çevreden gelen askeri birlikler
ayaklanmayı bastırdı.
Sonuç:Yapılan bu iki denemenin de başarısız olması çok partili sisteme geçişe henüz hazır olunmadığını göstermiştir.
Devlet ve toplum kurumlarının Laikleşmesi
Osmanlı Devletinde Hukuk:
a-Şer’i Hukuk:İslam dininin kurallarıdır. Kur’an-ı Kerim,hadis ve sünnetlere dayanır.
Kadı adı verilen görevliler tarafından yürütülür
b-Örf’i Hukuk:Kaynağı törelerdir. Başta Padişah olmak üzere çeşitli devlet görevlileri tarafından uygulanır.
Ancak zaman içinde bu kuralların yanına her din ve mezhep mensubu kendi kurallarını da eklemiş,böylece hukuk sisteminde birlik ortadan kalkmıştır.
Tüm bu aksaklıkları ortadan kaldırmak için;
Dini ve mezhebi ne olursa olsun herkesin aynı kurallardan faydalanacağı sistem olan laik
hukuk sistemine geçilmiştir.
Devletin Laikleştirilmesi Aşamaları

1-1 Kasım 1922 Saltanatın Kaldırılması
2-3 Mart 1924 Halifeliğin Kaldırılması
3-3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat Yasasının çıkarılması
4-1925’de tekke,zaviye,dergah ve türbelerin kapatılması
5-1926’da Medeni Kanunun kabulü
6-Anayasadaki laikliğe aykırı hükümlerin çıkarılması
7-6 Atatürk ilkesinin Anayasa’ya girmesi


Medeni Kanunun Kabulü:

Toplumsal yaşantıyı ve aile hayatını düzenleyen kurallar olan medeni kanun uygulamaya konmadan önce “Mecelle” adı verilen kurallar uygulanıyordu.Ancak bu kurallar Hanefi mezhebine ait kurallar olduğu için yeterli olmadı.Bu yüzden en son çıkan kanunlar olan İsviçre Medeni Kanunu alınarak, yürürlüğe kondu.

Medeni Kanunun Kabulünün Sonuçları:
1-Kadınlar ile erkekler arasında eşitlik sağlanmıştır.
2-Kadınlara istediği meslekte çalışma özgürlüğü verilmiştir.
3-Resmi nikah uygulaması ve tek eşlilik getirilmiştir.
4-Mirasta kadın ve erkek eşitliği getirilmiştir.
5-Hukuk birliği sağlanmıştır.