İslam Kültür ve Uygarlığı

İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
İslam Medeniyetinin Temelleri : İslam medeniyeti, Müslüman olan bütün milletlerin ortak eseridir. Kuran-ı Kerim İslam medeniyetinin temelini oluşturur.
Eski Yunan, Hint, İran, Türk, Arap etkisi ile İslam kültürü gelişti. Matematik, astronomi, edebiyat, tıp, felsefe alanlarında tercüme yapıldı. Yunanlılara ait dini eserler, İslamiyet’teki Vahdaniyet (tek tanrı inancı) yüzünden İslam’da rağbet görmedi.
İslam medeniyeti en çok Avrupa medeniyetine tesir etmiştir.
Devlet yönetimi :
 İslam devleti, Hicret (622) sonucunda kurulmuştur. Hz. Muhammed, Müslümanların din ve devlet başkanı idi. Dini, siyasi, askeri, idari, hukuki konularda lider olmuştur Böylece, din ve devlet başkanlığı, başkomutan ve başyargıçlık Hz. Muhammed’te toplanmıştır. Hz. Muhammed’in ölümü ile onun vekili olarak “Halifelik” makamı oluşmuştu.
 İlk dört halife (Ebubekir, Ömer, Osman, Ali ) seçimle iş başına gelmiştir. Emevilerle birlikte halifelik saltanata dönüşmüştür. Abbasilerin saltanat halifeliği ise, tartışılma- mıştır. Çünkü Abbasiler Arap olmayan Müslüman milletler ile Arapları eşit duruma getirmiştir.
 Devlet işlerinin görüşüldüğü DİVAN gelişimini Abbasilerle tamamladı. İslam Devletine sıra ile başkent olan şehirler; MEDİNE, KÜFE, ŞAM ve BAĞDAT tır.
 Başkentte devlet hazinesine Beyt’ül Mal denilirdi.
 Sınırlar genişledikçe, orduya önem verildi. Hz. Ömer ilk düzenli orduları , Abbasiler ise Avasım (uc) denilen askeri teşkilat merkezleri kuruldu. İlk İslam donanması ise Hz. Osman zamanında kuruldu.
Ülke Yönetimi :
 Hz. Ömer döneminde ülke illere ayrıldı.
 Emeviler Döneminde ülke eyaletlere ayrıldı.
 Abbasiler Döneminde görülen Tevaif-ül Mülk denilen devletçikler merkezi otoritenin bozulmasında etkili oldu.
Sosyal ve Ekonomik Yaşantı:
 İslam Dininde; eşitlik, kardeşlik, hoşgörü temel ilkelerdir. Herkes eşit haklara sahiptir. Üstünlük takva dadır. (Allah’a kullukta )
 Emeviler döneminde halk; Müslümanlar ve Müslüman olmayanlar şeklinde ikiye ayrılırdı.
 Müslümanlar : * Halife ailesi ve Araplar ( en üst sınıf)
* Arap olmayan ( Mevali ) Müslümanlar
 Müslüman olmayanlar: * Ehl-i Kitap ( Tek tanrılı, kitaplı, Hıristiyan ve Museviler)
( Gayri Müslimler) * Ehl-i Küfür ( Tek tanrılı dinler dışında inancı olanlar)
 Ekonomide; tarım, hayvancılık, sanayi, ticaret söz konusuydu. İslam medeniyeti, doğu medeniyetini batıya aktaran bir konumdaydı. Hindistan ve Çin ticaret yolları (İpek- baharat yolu) ,Avrupa’ya dek uzanıyordu. Bağdat, İskenderiye, Basra, Kahire önemli ticaret merkezleri idi.
 Devletin Gelir Kaynakları:
 Zekat: Müslümanlardan yıllık gelirinin 1/40 oranında alınan vergi
 Cizye: Gayrimüslimlerin güvenliklerinin sağlanması ve askerlik yapmadıkları için ödedikleri vergi
 Haraç: Gayrimüslimlerin tarım arazisi ve ürün üzerinden ödedikleri 1/10 oranındaki vergidir.
 Öşür: Müslümanlardan alınan 1/10 oranında ürün vergisidir.
 Hums-u Şer’i: Ganimetlerin 1/5 ‘i devletin en önemli geliridir.
 Gümrük Vergileri:
 Bağlı beylik ve devletlerin gönderdiği vergi ve hediyeler:
Yazı , Dil ve Edebiyat:
Emevilerden , Abdülmelik Arapça’yı resmi dil ilan etti. İslam’ı kabul eden milletler, Kuran-ı okuyabilmek için, Arapça’yı öğrenme zorunluluğu duydular. Böylece, Arap alfabesi, evrensel bir boyut kazandı.
İslamiyet’in yayılışı ile Arap Dili de yayıldı. Zamanla bilim dili haline geldi. Şiir ve hitabet sanatı, İslami devirde de önmli oldu. Hz. Muhammet’in hayatını konu alan eserlere “Siyer” savaşlarını konu alan eserlere “Megazi” denir.
Bilim: İslam dini, bilime önem veren bir dindir. Emeviler ve Abbasiler döneminde, kütüphaneler kurulmuş , İlmi eserler, Arapça’ya tercüme edilmiş. Özellikle Bağdat’ta Beyt’ül Hikme ( Hikmet evi ) denilen zengin bir kütüphaneye sahip ilim merkezi kurulmuştur.
Tarih, Coğrafya, Tıp, Felsefe bilimlerinin yanı sıra ; İslami bilimler medreselerde okutulurdu.
İslami Bilimler:
Tefsir: Kuran-ı Kerim’in açıklanmasıdır.
Hadis: Hz. Muhammet’in söz ve davranışlarıdır.
Fıkıh: İslam hukukudur. Kaynakları Kuran ve hadislerdir.
Kelam: İlahiyat , İslam felsefesi
Kıraat: Kuran- ı Kerim’in düzenli ve güzel okunmasıdır.
 İslam dünyasında, Üniversite düzeyindeki İlk Medreseyi Türkler kurdular. Alparslan’ın emriyle Vezir Nizamül Mülk Bağdat’ta Nizamiye Medresesini kurdu.
 İbn-i Sina gibi Türk- İslam bilginleri, İslam medeniyetine önemli katkı sağlamıştır.
Sanat: İslam sanatı, Türk ve İran sanatının etkisinde gelişti. Mimari alanda gelişen , İslam sanatının en büyük özelliği; kavisli kemerler , bitki resimleri , geometrik şekiller ve süslü yazılardır. Oymacılık, Kakmacılık, Ciltçilik, Hattatlık gelişen süsleme el sanatlarıdır.
İslam Uygarlığı’nın Diğer Uygarlıklara Etkisi:
İslam Uygarlığı’nın en çok etki ettiği kıta, kültür ve medeniyette geri kalan Avrupa’dır. Avrupalılar, bilim, kültür ve sanat alanlarında Müslümanlardan etkilendiler. Özellikle Türk bilginlerinin etkileri, Ortaçağ Avrupa’sının karanlıktan kurtulmasını sağlamıştır. Böylece Yeniçağ Avrupa’sında Rönesans’ın oluşumunu etkilemiştir.